Prawidłowe oddychanie to oddychanie przeponowe: powietrze nabieramy nosem, wypuszczamy ustami 1. Ćwiczenia oddechowe: • Dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki. • Tańczący płomyczek - dmuchanie na płomień świecy, tak by wyginać go pod wpływem dmuchania, ale nie zgasić. • Łódki - dmuchanie na papierowe łódki, lekkie przedmioty pływające w misce z wodą. • Wydmuchiwanie baniek mydlanych. • Dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach różnej długości. Przy tych ćwiczeniach posługujemy się raz nosem, raz ustami. • Kto dmuchnie dalej? - zdmuchiwanie kulki waty kosmetycznej, lekkich przedmiotów. • Wyścigi samochodowe - dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie (narysowanej na podłodze, kartce). • Mecz piłkarski - przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej naprzeciwko, staramy się wbić gola w bramkę zbudowaną z klocków (bramka może być jedna, ustawiona na środku stołu lub kilka w różnych miejscach). • Gotowanie wody - dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza. Dmuchamy na zmianę: długo - krótko - jak najdłużej, słabo - mocno - bardzo mocno - gotuje się i kipi! • Gotowanie obiadu - rozdmuchiwanie w naczyniu chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki, kawałków styropianu. • Nadmuchiwanie baloników, zabawek i piłek z folii. • Próby gwizdania. • Gra na instrumentach muzycznych: harmonijce ustnej, trąbce, gwizdku. • Rozdmuchiwanie kropli wody na podkładce z tworzywa sztucznego. 2. Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne (ćwiczenia oddechowe połączone z wydawaniem głosu) • Wciągamy powietrze nosem i wypuszczamy, jednocześnie wypowiadając różne głoski płynnie lub przerywając: • - aaaaaaaaa…, eeeeeeeee…, ooooooo…, uuuuuuu…, iiiiiiiiiiii…, yyyyyyyyyy… • - ae, ae, ae..., eu, eu, eu... i inne połączenia • - ma, me, mo, mi, mu, my i inne połączenia spółgłosek z samogłoskami. • Wymawianie na jednym wydechu dni tygodnia, nazwy miesięcy, liczenie. • Powtarzanie szeptem krótkich zdań. • „Misie” – zabawa w pozycji leżącej. Misie śpią, oddychają nosem (wdech i wydech nosem), następnie misie budzą się, ziewają (wdech i wydech ustami), potem misie wdychają powietrze nosem, zamykają usta i mruczą mmmmm… (powietrze dostaje się nosem).
3. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych: 1) Ćwiczenia szczęki dolnej • Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego [a] i „przechodzenie” do wymawiania [a] połączonego z głoską [s]. • Zabawa „Grzebień” - zakładanie dolnych zębów na górną wargę i poruszanie nimi. Potem cofnięcie żuchwy i zakładanie górnych zębów na dolną wargę i brodę i poruszanie nimi. • Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski [a]. Tak samo wymawiamy [o], [u]. • „Żucie” w rytm rymowani „Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą” - wykonywanie ruchów żucia. • Ziewanie – szeroko otwieramy buzię opuszczając dolną szczękę. • „Szufladka”- dolną wargę i żuchwę wysuwamy i cofamy przy rozchylonych wargach. 2) Ćwiczenia warg • Rysowanie wargami – wargi wysunięte do przodu, tworzą dzióbek, wykonują ruchy koliste w obie strony, rysują koła. Następnie rysowanie kresek poziomych wargami – wargi są ściągnięte w dzióbek, przesuwane w prawo i w lewo. Po chwili rysowanie kresek pionowych – wargi tworzą dzióbek, przesuwane w górę i w dół. • Smutna/wesoła minka – wargi wygięte w podkówkę a następnie uśmiech. • Na sygnale – powtarzanie samogłosek, wymawianie na przemian bardzo dokładnie samogłosek e-o-e-o-…, u-i-u-i- …, a-u-a-u-…; • Chudzielec/grubasek – wciąganie policzków, potem nadymanie policzków. • Nabieranie powietrza najpierw pod wargę górną, potem pod dolną. • Całuski - chcemy pocałować mamę, ale ona jest daleko - musimy wysunąć wargi do przodu, cmokamy. • Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej. • Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które pękają przekłute palcami ). • Układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną. • Rybki - powoli otwieramy i zamykamy wargi tworząc koło, jakby mówiły „po”. • Wąsy – wysuwanie warg do przodu. Na górnej wardze, pod nosem położenie ołówka i jak najdłużej utrzymanie go w tej pozycji. • Zmęczony konik – parskanie, wypychanie powietrza zgromadzonego w ustach. • Masażyk warg zębami – delikatne drapani i przygryzanie warg (górnymi dolnej wargi i odwrotnie); • Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp. • Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów. • Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera itp. • Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza). • Gra na organkach, flecie, trąbce, gwizdkach. 3) Ćwiczenia języka • Zaczarowane miejsce - dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp., w którym język powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię. • Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków (z wgłębieniem w środku) itp. • Zlizywanie odrobiny miodu, nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach. • Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania. • Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu. • Chomik - pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony. • Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła. • Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa. • Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony. Uwaga! Dzieci, które w czasie mówienia nawykowo wysuwają język z buzi, nie mogą wykonywać poniższych ćwiczeń języka, które wymagają wyciągania języka przed zęby, gdyż pogłębia to wadę wymowy. Dzieci te mogą wykonywać tylko powyższą partię ćwiczeń. • Otwórz szeroko buzię, przy otwartej buzi licz górne zęby, podnosząc przy tym wysoko język. • Otwórz szeroko buzię, język podnoś do podniebienia i opuszczaj. • Otwórz buzię, wsuwaj i wysuwaj język. • Kieruj język do kącików ust – zrób z języka wahadełko. • Oblizuj usta dookoła, najpierw w prawo, potem w lewo. • Wsuwaj język między rozchylone zęby. • Wysuwaj długi i cienki język. • Otwórz buzię, na zmianę dotykaj językiem górnej i dolnej wargi. • Staraj się dotknąć językiem do nosa. 4) Ćwiczenia podniebienia miękkiego • Zmęczony piesek - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami. • Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust. • Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem. • Biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki... • Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu. • Ziewanie • Chuchanie na zmarznięte ręce. • Kukułka, kurka i inne ptaki - wymawianie sylab: ku ku ku ku ko ko ko ko kukuryku lukuryku kwa kwa kwa kwa gę gę gę gę gul gul gul gul • Śmieszki – naśladowanie śmiechu różnych osób np.: staruszki- he, he, he, kobiety- ha, ha, ha mężczyźni- ho, ho, ho dziewczynki- hi, hi, hi. • Płukanie gardła ciepłą wodą.
|